Το καφεόδεντρο, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, ευδοκιμεί μόνο στα τροπικά κλίματα που υπάρχουν ανάμεσα από τον τροπικό του Αιγόκερου (νότιος τροπικός) και τον τροπικό του Καρκίνου (βόρειος τροπικός).
Ανάλογα με την χώρα που αναπτύσσεται το δέντρο, αποκτά και συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, οπότε και καφέδες της ίδια ποικιλίας θα διαφέρουν από χώρα σε χώρα, ακόμη κι αν τα υπόλοιπα στοιχεία του δρόμου προς το φλυτζάνι μας είναι ακριβώς ίδια.
Ας τα δούμε πιο αναλυτικά:
Κεντρική Αμερική και Καραϊβική
Κόστα Ρίκα: Οι καρποί επεξεργάζονται με την “υγρή μέθοδο (wet process)” με αποτέλεσμα να παράγει μερικούς από τους καλύτερους καφέδες του κόσμου, ειδικά όσοι παράγονται στα βουνά στην πλευρά του Ειρηνικού. Χαρακτηριστικά έχουν την πιο δυνατή γεύση με ισορροπία οξύτητας και αρωμάτων ανάμεσα στος καφέδες άλλων χωρών της Λατινικής Αμερικής.
Δομινικανή Δημοκρατία: Λόγω της κακής οικονομίας, οι περισσότερες φυτείες είναι οργανικές αλλά όχι πιστοποιημένες. Οι καρποί επεξεργάζονται με την “υγρη μέθοδο” και στη γεύση είναι ήπιοι, με πλήρες σώμα και ανάλογα με το καβούρντισμα τους, με επίγευση λουλουδιών.
Ελ Σαλβαδορ: Καφέδες με έντονο άρωμα, αρωματικοί και με χαμηλή οξύτητα. Το κυριότερο κριτήριο εδώ είναι το υψόμετρο καθώς όσο ψηλότερα η φάρμα, τόσο ανώτερη η ποιότητα.
Γουατεμάλα: Από εδώ παράγονται μερικοί από τους καλύτερους καφέδες του κόσμου και η ίδια η χώρα είναι στην 10άδα με την μεγαλύτερη παραγωγή παγκοσμίως. Κάθε περιοχή έχει τα δικά της χαρακτηριστικά αλλά γενικά η γεύση τους είναι έντονη, με γεμάτο σώμα, αρωματική με επίγευση λουλουδιών και ισορροπημένη οξύτητα.
Ονδούρα: Αν και οικονομικοί, πολιτικοί και οικολογικοί λόγοι έχουν φέρει πισωγύρισμα στον τομέα του καφέ, η χώρα παράγει πάρα πολύ καλούς καφέδες, ειδικά στα υψόμετρα πάνω από 2.000 μ. Και εδώ υπάρχουν διαφορές από περιοχή σε περιοχή αλλά κατά γενικό κανόνα οι καφέδες εχουν γλυκύτητα στη γεύση, χαμηλή οξύτητα και διακριτική γεύση καραμέλας.
Τζαμάικα: Με ποικιλίες καφέ που συγκαταλέγονται στις καλύτερες του κόσμου, η ποιότητα των φυτειών είναι γενικά υψηλή. Γεύση δυνατή, χαμηλή οξύτητα και καπνιστές πινελιές είναι αυτό που μας μένει απο την Τζαμάικα. Προσοχή σε αυτό: Εδώ παράγεται ένας από τους καλύτερους καφέδες παγκοσμίως, ο Jamaican Blue Mountain. Αν βρείτε ποτέ να αγοράσετε ή να δοκιμάσετε, πιθανότατα σας κορόιδεψαν καθώς η ποικιλία αυτή παράγεται περιορισμένα μόνο σε μία περιοχή 60.000 τ.χλμ. και το 90% αυτής εξάγεται στην Ιαπωνία.
Κούβα: Καφέδες με μέτριο σώμα και χαμηλή οξύτητα. Η χώρα καταναλώνει σχεδόν το 80% της παραγωγής με το υπόλοιπο να μένει για εξαγωγή
Μεξικό: Ήπιοι, ισορροπημένοι καφέδες με εξαιρετική οξύτητα και κυμαινόμενα αρώματα. Οι περισσότερες φάρμες είναι πιστοποιημένες και η χώρα είναι στους 10 μεγαλύτερους παραγωγούς καφέ.
Νικαράγουα: Η πολιτική και οικολογική κατάσταση στη χώρα περιορίζουν την ποσότητα της παραγωγής καφέ. Η ποιότητα είναι καλή ωστόσο, με τις γεύσεις να διαφέρουν πολύ ανά περιοχή οπότε έχουμε καφέδες με γεμάτο σώμα και ισορροπία με καθαρή γεύση, ίσως εσπεριδοειδών με μεσαία οξύτητα. Συνήθης μέθοδος επεξεργασίας: η “φυσική πολτοποίηση (Pulped natural)”.
Παναμάς: Αν και πρόσφατα έγινε προσπάθεια στην χώρα για την αύξηση και τον έλεγχο της ποιότητας, τα αποτελέσματα είναι ήδη στο φλυτζάνι. Αν και υπάρχουν καφέδες χαμηλής ποιότητας για μεγάλες αγορές όπως των ΗΠΑ, υπάρχουν και φάρμες που παράγουν απο τους καλύτερους παγκοσμίως. Συνήθως συναντάμε έντονες γεύσεις με καθαρούς τόνους φρούτων και διακριτικών αρωμάτων λουλουδιών
Πουέρτο Ρίκο: Αν και παράγει καφέ εδώ και 270 χρόνια, η ποιότητα γενικά είναι χαμηλή με εξαιρέσεις μερικούς καφέδες που συγκαταλέγονται στους καλύτερους του κόσμου. Γεμάτο σώμα, λεπτά και διάφορα αρώματα με ισορροπημένες γεύσεις, είναι τα χαρακτηριστικά τους.
Νότια Αμερική
Βολιβία: Πρόσφατα ενταγμένη στην παραγωγή καφέ, με την εξαγωγή του κυρίως προς την Ευρώπη, τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια (με παραγωγούς από τον Παναμά) για Speciality ποικιλίες μιας και η χώρα έχει όλα τα χαρακτηριστικά για εξαιρετικούς καφέδες, κυρίως το υψόμετρο. Λεπτοί, ντελικάτοι καφέδες, αρωματικοί και γλυκοί, συνήθως με γεύση εσπεριδοειδών, είναι τα κυριότερα χαρακτηριστικά τους.
Βραζιλία: Με το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής καφέ, όλη την χώρα να ασχολείται με την παραγωγή του καφέ και μηχανικές μεθόδους συγκομιδής λόγω των τεράστιων εκτάσεων, η ποιότητα ποικίλει από πολυ χαμηλή εως εξαιρετική. Όσο για τη γεύση, αυτή ποικίλει λόγω των διακυμάνσεων της ποιότητας του καρπού, αλλά και της επεξεργασίας που μπορεί να διαφέρει ακραία από “φυσική ξηρή (natural-dry process)” εώς και “υγρή (wet process)”.
Εκουαδόρ: “Φτωχή” παραγωγικά αλλά και εξαγωγικά χώρα, λόγω της έλειψης τεχνογνωσίας αλλά και πόρων. Οι καφέδες κυρίως είναι χαμηλής, ποιοτικά, κλίμακας με ελάχιστες εξαιρέσεις. Υψηλή οξύτητα, πικάντικα αρώματα και γεμάτο σώμα θα βρούμε συνήθως.
Κολομβία: Συνήθως οι Κολομβιανοί καφέδες ταξινομούνται με κριτήριο το μέγεθος του κόκκου, οπότε τα ποιοτικά επίθετα που τους συνοδεύουν δεν αφορούν την ποιότητα, που μερικές φορές είναι αντίστροφη κιόλας με το μέγεθος του κόκκου! Η ποιότητα γενικά κινείται σε μεσαίο επίπεδο μιας και ο κυριότερος στόχος εξαγωγών είναι οι ΗΠΑ, άρα η ποσότητα είναι πάνω από την ποιότητα. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του καφέ είναι η ισορροπία στις γεύσεις και την έντονη οξύτητα, με γεμάτο σώμα.
Περού: Οι περισσότερες φάρμες πλέον στο Περού παράγουν με οργανικό τρόπο, οι ποιότητα όμως δεν ακολουθεί τον τρόπο παραγωγής, με την πλειοψηφία να είναι στο μέσο όρο. Η προσπάθεια να υπάρχει φθηνός οργανικός καφές οδήγησε τις φάρμες σε τακτικές που εστιάζουν στην ποσότητα και όχι στην ποιότητα καθώς η δεύτερη είναι δύσκολο να επιτευχθεί σε σύντομο χρονικό διάστημα και ας υπάρχουν οι κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις αλλά το γενικό χαρακτηριστικό ειναι η μεγάλη διαφορά γεύσεων και ποιότητας ανάμεσα σε περιοχές ή ακόμη και σε φάρμες ίδιας περιοχής.
Βενεζουέλα: Αν και η χώρα δεν στηρίζεται τόσο στην παραγωγή καφέ, ωστόσο ποιοτικά είναι σε πολύ καλό επίπεδο.Με χαρακτηριστικά την χαμηλή οξύτητα και την ελαφριά αρωματική γεύση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε blends ή και μόνοι. Οι καφέδες που είναι κοντά στα σύνορα με την Κολομβία είναι οι καλύτεροι της χώρας και σκαρφαλώνουν συνεχώς στη λίστα παγκοσμίως.
Αφρική
Ανγκόλα: Με τους πολέμους εντός, η παραγωγή καφέ έπεσε και η χώρα που κάποτε ήταν στην 10άδα με την μεγαλύτερη παραγωγή, τώρα παλεύει για να έρθει ξανά στο προσκήνιο. Κυρίως παράγει robusta αλλά και λίγους Arabica που λόγω της επίπεδης γεύσης τους είναι ιδανικοί για blends
Αιθιοπία: Η χώρα στην οποία ανακαλύφθηκε ο καφές, ακόμη και σήμερα κρατάει τα ηνία της εξαγωγής καφέ στην Αφρική και επίσης αν και επεξεργάζεται τον καφέ με τον αρχαιότερο τρόπο (φυσική- ξηρή επεξεργασία), έχει ποιοτικά πολύ ψηλά τον πήχη με τις ποικιλίες της να έχουν λεπτό σώμα, χαμηλή οξύτητα και μεγάλο εύρος αρωμάτων.
Μπουρουντί: Χαμηλή παραγωγή αλλά πολύ υψηλή ποιότητα με τις φάρμες να έχουν απο 50 εως 250 δέντρα. Παλιότερα ο καφές αναμειγνυόταν μετάξυ των παραγωγών πριν πωληθεί, οπότε δεν ήταν δυνατός ο διαχωρισμός ανάμεσα σε καλές και κακές παραγωγές, μια μέθοδος που τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει ώστε οι καλύτεροι να βγουν στην επιφάνεια. Συναντάμε νότες εσπεριδοειδών και λουλουδιών συνήθωςσ τις γεύσεις ή τσαγιού και φουντουκιού αν καβουρντιστούν περισσότερο
Κονγκό: Ο εμφύλιος δεν αφήνει την παραγωγή καφέ να ανθίσει αν και οι κλιματολογικές συνθήκες είναι καλές. Η χώρα παράγει Peaberry και Elephant καρπούς (αντί για δύο “σπερματα”, ο καρπός έχει ένα μεγάλο μόνο), έχοντας και Arabica καθώς και Robusta, με τις τιμές πώλησης να είναι παρα πολυ χαμηλές.
Ακτή Ελεφαντοστού: Επίσης μια χώρα που έχει πληγεί από εμφυλίους με την παραγωγή να έχει πέσει. Robusta κυρίως, για πώληση σε όλες τις αγορές
Καμερούν: Εστίαση της παραγωγής για στιγμιαίο καφέ, άρα και την πλειοψηφία να είναι Robusta. Υπαρχουν και μερικές εξαιρέσεις με καπούς Longberry (Peaberry) και Elephant.
Κένυα: Με τις γεύσεις να κυμαίνονται ανάμεσα σε τόνους φρούτων και κρασιού με κεράσι, με υψηλή οξύτητα, οι καφέδες από την Κένυα είναι ανάμεσα στους καλυτερους του κόσμου καθώς ακόμη και οι μικρότεροι παραγωγοί είναι ιδιαίτερα προσηλωμένοι στην ποιότητα σε όλα τα στάδια μέχρι την πώληση. Χαρακτηριστικά να αναφέρουμε πως λόγω του κλίματος, συχνά υπάρχει συγκομιδή 2 φορες το χρόνο, ειδικά σε μεγάλα υψόμετρα.
Μαδαγασκάρη: Η παραγωγή είναι του είδους Robusta κυρίως, με μεγάλο ποσοστό της να καταναλώνεται εγχώρια. Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια για καλύτερη ποιότητα που όμως θέλει χρόνο ακόμη για να φτάσει στο φλυτζάνι μας.
Μαλάουι: Μικρή παραγωγή με καλούς καφέδες που όμως είναι άγνωστοι στο ευρύ κοινό.
Ρουάντα: Εμφύλιος πόλεμος κι εδώ έχει επηρεάσει την παραγωγή, που όμως τα τελευταία χρόνια αναρρώνει και η χώρα βγαίνει ξανά στο προσκήνιο με εξαιρετική ποιότητα καθώς έχουν όλα τα κλιματολογικά χαρακτηριστικά όπως και την γνώση και θέληση να πετύχουν.Υγρή επεξεργασία των κόκκων, με τις γεύσεις να είναι φρουτώδεις με τόνους λουλουδιών και γεμάτο σώμα καφέ με χαμηλή οξύτητα.
Ζάμπια: Με κυμαινόμενη ποιότητα, από κακούς εώς εξαιρετικούς καφέδες, χρειάζεται προσοχή στην επιλογή. Αρώματα λουλουδιών αναδύονται στο φλυτζάνι μας, με ισορροπημένη οξύτητα και δυνατό σώμα.
Ζιμπαμπουε: Τα πολιτικά γεγονότα προσθέτουν προβλήματα στην παραγωγή κι εξαγωγή του καφέ και μένει να δούμε μελλοντικά αν θα αναπτυχθούν ή θα υποβιβαστούν. Τα τελευταία 50 χρόνια προσπαθούν για καλύτερη ποιότητα και τα αποτελέσματα είναι ενθαρυντικά καθώς πετυχαίνουν ισορροπία στο φλυτζάνι, περιπλοκότητα, δυνατό σώμα, περίπου σαν τους καφέδες από τη Ζάμπια.
Νότια Αφρική: Η παραγωγή είναι τόσο μικρή ακόμη που δεν μπορεί να καλύψει την εγχώρια κατανάλωση, οπότε ακόμη εισάγουν καφέ από άλλες χώρες.
Τανζανία: Με πολλές φορές αμφίβολη ποιότητα, σε γενικές γραμμές η παραγωγή είναι πάρα πολύ καλή. Ειδικά γύρω από το βουνό Κιλιμάντζαρο βρίσκουμε φάρμες που είναι εξαιρετικές με καφέδες που δίνουν νότες κρασιού, με οξύτητα και πλήρεις γεύσεων. Οι καρποί Peaberry που συναντάμε, πολλές φορές δεν έχουν την ποιότητα που αναλογεί στην τιμή τους.
Ουγκάντα: Με την παραγωγή να εστιάζει κυρίως στο είδος Robusta, δεν περιμένουμε να δούμε υψηλή γενική ποιότητα που ωστόσο υπάρχει αρκετή στο 10% των Arabica που καλλιεργούνται.
Ασία
Κίνα: Παραγωγή μόνο για στιγμιαίο καφέ, μιας και στις μεγαλουπόλεις επικρατούν τα δυτικά πρότυπα μεγάλων εταιρειών καφέ και στην επαρχεία ο καφές είναι απλά άγνωστος, καθώς μιλάμε για την χώρα του τσαγιού.
Ινδία: Με τον μεγαλύτερο εισαγωγέα του ινδικού καφέ, την Βρετανική αγορά, η ποιότητα είναι σε μεσαίο επίπεδο, ανεβαίνοντας μονο τα τελευταία χρόνια. Οι Robusta καφέδες από την χώρα είναι πολύ ποιοτικοί με χαρακτηριστικά τους την μη ύπαρξη οξύτητας, το γεμάτο σώμα ενώ υπάρχει γενική ισορροπία στην γλυκόπικρη γεύση τους οπότε και είναι αρκετά καλοί για blends
Ινδονησία: Από τις παλιότερες παραγωγές καφέ που ωστόσο επλήγησαν από ασθένιες των φυτών Arabica και αντικαταστήθηκαν με ανθεκτικότερα φυτά Robusta που επικρατούν εως και το 90% της παραγωγής ακόμη και σήμερα. Καφέδες με χαμηλή οξύτητα, πλήρες σώμα και ζωηρά αρώματα, πολύ καλοί για blends. Ο ακριβότερος καφές του κόσμου, Kopi Luwak, παράγεται εδώ.
Ανατολικό Τιμόρ: Καφές που έχει έρθει από την Ινδονησία άρα και με τα ίδια χαρακτηριστικά. Το νησί έχει το δικό του υβρίδιο καφέ, το Timor, που συνδυασμένο με την ποικιλία Caturra, κάνει την ποικιλία Catimor που κερδίζει έδαφος στην καλλιέργεια λόγω των καλών χαρακτηριστικών του.
Φιλιππίνες: Ενώ καλλιεργούνται τα κυριότερα είδη καφέ όλα μαζί ταυτόχρονα (Arabica, Robusta,Excelsa, Liberica) και τα αποτελέσματα είναι πολύ ποιοτικά, το 80% της παραγωγής πηγαίνει κατευθείαν στη Nestle.
Βιετνάμ: Μετά την Βραζιλία έχει τη μεγαλύτερη παραγωγή καφέ παγκοσμίως, αλλά η καλλιέργεια επικεντρώνεται σε Robusta δέντρα καθώς είναι πιο ανθεκτικά.
Αυστραλία-Ειρηνικός Ωκεανός
Αυστραλία: Καφέδες με λιγότερη καφεΐνη γενικά, με ευχάριστη οξύτητα και γήινους τόνους. Διαφέρουν όμως πολύ από παραγωγό σε παραγωγό ανάλογα με την μέθοδο συγκομιδής καθώς μπορεί να είναι εντελώς μηχανική ή χειρωνακτική, γεγονός που επηρεάζει την ποιότητα του καρπού που φτάνει για επεξεργασία. Οι μικρότερες φάρμες έχουν εξαιρετικούς καφέδες που όμως δεν είναι ιδιαίτερα γνωστοί μιας και δεν φτάνουν στις εξαγωγές.
Χαβάη: Παραγωγή καφέ που μπορεί να διαφέρει πολύ ποιοτικά μεταξύ περιοχών ή παραγωγών. Κατά βάση έχουν γεύση απαλή, με πολύ χαμηλή οξύτητα, εύρωστο σώμα και πολύπλευρη αρωματική προσωπικότητα.
Παπούα Νέα Γουινέα: Λόγω του δύσκολου εδάφους, αν και τα δέντρα μεγαλώνουν υπό σκια και σε μεγάλο υψόμετρο, είναι δύσκολη η παραγωγή και επίσης ενώ η καλλιέργεια είναι οργανικη, λίγες φάρμες έχουν την πιστοποίηση. Πολύ καλοί καφέδες με χαμηλή οξύτητα, αρώματα με νότες φρούτων και λουλουδιών.
Υεμένη: Η χώρα στην οποία ξεκίνησε το μακρύ του ταξίδι ο καφές, μιας και από το λιμάνι της Μόκα έφτασε στη Βενετία ο κόκκος μέσω των Αράβων εμπόρων. Δύσκολη χώρα στην κατανάλωση και εμπορία καφέ μιας και για αυτούς είναι μια αρχαία συνήθεια που γίνεται ακόμη και σήμερα με περίεργους τρόπους και γευστικά κυμαίνονται σε ειδικές γεύσεις μια και οι ειδικοί θα τους χαρακτηρίσουν γήινους, σύνθετους και πικάντικους ενώ ο μέσος καταναλωτής νομίζω πως θα τους χαρακτήριζε δυνατούς, περίεργους και πικρούς.
